Het mensenbrein, het zoogdierenbrein en het reptielen brein.
Samen hebben ze een plek in ons hoofd.
Vanuit de evolutie overgebleven en verder ontwikkeld, met allen een belangrijke functie.

Wanneer het om angst en stress gaat speelt het reptielenbrein een belangrijke rol. ‘Ontworpen’ om in actie te komen wanneer er een fysieke bedreiging is. Dit breindeel is gericht op de overleving. Hartslag verhoogd, vitale organen worden van bloed voorzien en het lichaam is klaar om te vechten, vluchten of bevriezen.
Het zoogdierenbrein helpt het reptielenbrein weer ‘over te gaan tot de orde van de dag’ zodra gevaar geweken is.

Dit zie je bijvoorbeeld heel duidelijk in de natuur wanneer een hertje bewust wordt van de leeuw die watertandend zijn prooi in de gaten houdt. Het hertje rent of weg, vecht dapper terug door zich uit de klauwen van de leeuw te willen worstelen of bevriest en speelt dood.
Stel je voor dat de leeuw beslist: ‘Nou, ik heb toch meer zin in een zebra..’, en wegloopt dan zal het hertje vrij snel verder gaan grazen.

Het zoogdierenbrein heeft dus een hele belangrijke rol bij bijvoorbeeld angstregulatie.
Stel je eens een zoogdier voor, bijvoorbeeld een paard. De zachtheid en zorg die een merrie draagt voor haar veulen. De bescherming en liefde van een kudde olifant voor een kalf.

Dit deel van het brein gaat onder andere over de emoties en sociaal gedrag. Wie in jouw netwerk kan jou troosten? Wat heb jij nodig om te kunnen huilen als je bang bent? Hoe kun je naar buiten brengen wat je van binnen ervaart?
Cruciaal is de emoties rondom jouw angst te leren (h)erkennen, en de fysieke gevoelens die erbij komen kijken, om vervolgens tools te leren toepassen die jou ondersteunen in het reguleren van al deze emoties en gevoelens.

Dat menselijk brein staat ons soms een beetje in de weg 😉
Met haar ratio, gedachtenkracht en capaciteit om details op te slaan zorgt er soms voor dat er na een angstaanjagende of stressvolle ervaring geen herstelmoment komt waardoor het reptielenbrein op de voorgrond blijft. Het moment dat het hertje weer gaat grazen ontstaat dan niet. Er blijft een alertheid aanwezig die vaak wordt ingevuld met bepaalde gedachten en gevoelens, hierdoor is het mogelijk om in een cirkel van angst te komen.

Nou zorgt dat mensenbrein niet alleen voor kommer en kwel rondom angst, juist dit deel van het brein kunnen we inzetten om het reptielenbrein terug te fluiten oftewel de krokodil te temmen, in samenwerking met het zoogdierenbrein.
Bijvoorbeeld door inzicht krijgen in de G’s. Gebeurtenis, gedachten, gevoel en gedrag. Bij angst is het ontzettend belangrijk weer regie te kunnen ervaren zodat het vertrouwen kan groeien, het vertrouwen in jezelf, de omgeving of in een soortgelijke ervaring.

De mate van angst is afhankelijke van een samenspel van factoren. Naast de breinwerking hebben persoonlijkheid, eerdere ervaringen, bepaalde diagnoses, het nestje waarin je wordt geboren ook een aandeel in het hervinden van veerkracht. Daarnaast speelt het zenuwstelsel en het fysiek kunnen ontladen van stresservaringen ook een belangrijke rol.
Willen we angst de baas worden dan gaan we aan de slag met hoofd, lichaam én systeem!

Groeien

Van de ene kant gaat het vanzelf: van baby naar peuter, van kleuter naar schoolkind. De puberteit komt daarna langzaam in zicht om vervolgens verder te groeien tot jongvolwassene, de vleugels uit te slaan en het nest te verlaten, op weg naar een leven als volwassene.

Aan de andere kant betekent groei ook vallen en op staan. Bijvoorbeeld bij het leren fietsen.

Startend met een loopfietsje, gaan oefenen op een driewieler en als dit goed gaat én je bent groot genoeg dan stap je over op een kinderfiets met zijwieltjes. Je oefent erop los en als je heel moedig bent dan probeer je het met de zijwieltjes iets in de lucht getild, of bijvoorbeeld met een bezemsteel in de bagagedrager geduwd door één van je ouders. Totdat je voelt waar de balans ligt, om tot dit punt te komen zal je vallen, de struiken in fietsen en wellicht willen stoppen. Maar je zet door, en het is gelukt .. Je kunt fietsen, helemaal zelf!

De metafoor van het leren fietsen lijkt een beetje op een groeitraject binnen mijn praktijk.

We maken een plan! We stellen doelen op, bespreken jouw veranderwens en gaan samen op pad. Je krijgt inzicht in jezelf, herontdekt alles wat in je schatkist zit en gaat oefenen. Je leert handvaten toe te passen op momenten dat je ze herinnert, maar raakt soms nog overweldigd wanneer er plotseling een uitdaging voor je voeten ligt. Soms moet je wachten op de groei van de rest van het gezin, en hebben ouders even tijd nodig zich bewust te worden van hun eigen patronen. Dit voelt een beetje als stilstand, echter de groei gaat onder de oppervlakte gestaag verder.
Het komt ook wel eens voor dat het de eerste tijd gigantisch berg op gaat maar dat je op een gegeven moment toch het gevoel krijgt te stagneren, even pas op de plaatst en samen terugkijken naar waar we vandaan komen! Welke stappen hebben we al gezet? Wat gaat wél al heel goed?

Groeien is een proces! Stap voor stap, met vallen en weer op staan. Er zit geen tijd aan verbonden en kent geen voorwaarden. Het is een ontdekkingsreis waarin jij steeds weer een beetje meer vertrouwen wint!

Tijdens het werken met de Kaart, een landschap waarbinnen we samen denkbeeldig reizen door de hulpvraag, komen we terecht bij het Gedeeld verdriet. Je vertelt mij dat je het liefste het verdriet wilt delen met mij want dan is het minder zwaar. Je glimlacht naar me terwijl je jouw behoefte uitspreekt.
Waar het verdriet over gaat weet je niet, maar je voelt het wel. Op school noemen ze je vaak een huilebalk omdat je om ‘het minste of geringste’ in tranen uitbarst.
Onderweg komen we er samen achter dat al dit verdriet niet van jou is, al voelt het wel zo.
Als kind wil jij niks liever wilt dan dat papa en mama gelukkig zijn, óók als dat betekent het verdriet te moeten dragen. Doordat je de tranen van de ander draagt kom je niet toe aan je eigen behoeftes of ontwikkeling, vanuit loyaliteit voor jouw ouders sta je met liefde even stil.

Het is tijd voor het Spiegelmeer. Zonder jou maar met jouw ouders samen het Gedeeld verdriet aankijken. Dat was best confronterend, erkennen van wat er is en vooral van wat er niet meer is. Soms is het gemakkelijk om te negeren van wat er gezien wilt worden, niet vanuit moedwilligheid maar vanuit onmacht.

En hoe gaat het inmiddels met jou?
Je ouders zien een vrolijke, energieke dochter die zichzelf ontwikkeld. Je zelfvertrouwen is enorm gegroeid en je zit lekker in je vel.
Dankjewel dat jij jouw ouders liet groeien!

Ademhalen, het gaat vanzelf!

Ademhalen is een onbewust proces dat wordt aangestuurd door het autonome zenuwstelsel, we halen gemiddeld zo'n 12 tot 18x per minuut adem.

Maar heb je al eens gehoord van bewuste ademhaling?

Bewust ademhalen heeft vele voordelen, het ontspant een gespannen zenuwstelsel, ondersteunt in het helpen reguleren van emoties. Het zorgt voor een ontspannen slaap, helpt bij het leren loslaten van prikkels en draagt bij aan het ontwikkelen van een steviger basisvertrouwen.

Bewust ademhalen helpt kinderen die overprikkeld, druk of overweldigd thuiskomen na een lange dag school. Of kinderen die overspoelt raken door hun eigen emoties zoals angst, boosheid en verdriet. Bewust ademen helpt ontspannen tijdens de stoelgang bij kinderen met poepproblemen, en het draagt bij aan het vergoten van de concentratie en focus op taken.

Er zijn heel veel grappige en leuke oefeningen die kinderen introduceren met de voordelen van bewust ademhalen, daarnaast geeft het ontdekken van iets wat werkt én iets wat je heel gemakkelijk zelf kunt toepassen een gevoel van houvast, regie.

Een aantal oefeningen op een rijtje die het proberen waard zijn, voor jullie kind en voor jou:

• Tellen:
  adem rustig in door je neus en tel hoelang deze normale ademhaling duurt. Adem 2x zo lang rustig uit via je mond. Wat voel je in lijf?
  
  
• Fietspomp:
  Verzin in je fantasie dat je een band op pompt met een fietspomp. Wanneer je het handvat naar boven trekt adem je in door je neus. Vervolgens duw je denkbeeldig het handvat omlaag. Dit doe je terwijl je via je mond uitademt. Daarbij maak je het geluid van de lucht die de band vult: sjjjjttttttttttt. Herhaal dit totdat jouw denkbeeldige band is volgepompt.
  
• Veertje:
  Zoek een veer van een vogel, leg deze op je handpalm. Adem in door je neus en blaas heel zachtjes via je mond tegen het veertje. Waait het ver weg? En als je het nog eens op je hand legt, inademt door je neus en heel hard uitademt via je mond? Waait het dan verder weg?
  
• Ballon:
  Doe alsof je een ballon vastpakt. Tuit je lippen, adem in via je neus en blaas heel zachtjes uit door je mond. Heel langzaam totdat je longen leeg zijn. Hoe groot is jouw ballon?

Nog een kleine week en dat is het Kerstmis!
Het feest van verbinding, samen zijn en dankbaarheid.

Sommigen vullen deze dagen bewust sober in, stil staan bij hen die minder gezegend zijn, weer anderen pakken flink uit vanuit dankbaarheid voor alle overvloed die er is. 
Sommige gezinnen kiezen ervoor zich even 2 dagen af te sluiten van alles om hen heen, even lekker in hun cocon. Andere gezinnen hebben een drukke planning, familiebezoekjes en etentjes.

Er zijn mensen die werken ook met de kerst, denk aan alle zorgmedewerkers, hulpverleners, redders onder ons. Er zijn ook mensen onder ons die doorwerken tijdens de kerst omdat er geen specifieke betekenis vasthangt aan het Kerstfeest, of die het prettiger vinden bezig te blijven vanuit een gemis.
Laten we niet al die mensen vergeten die zo graag samen kerst willen vieren maar eenzaam zijn...Al die mensen onder ons die dak- of thuisloos zijn, onder de armoedegrens leven. Allen die ziek zijn of niet samen kunnen zijn met hen die hun lief is. 

Laten we de deze dagen bewust zijn van wat we hebben, wie we om ons heen hebben, wie we missen, wat we tekort komen, wat er ontbreekt en wat er in overvloed is. Laten we juist deze dagen extra vriendelijk zijn voor de mensen om ons heen, en tegen onszelf. En laten we dit meenemen het nieuwe jaar in, wat onze wereld verdiend wel een beetje meer vriendelijkheid. 

Hele fijne dagen gewenst en graag tot het nieuwe jaar!

Ontdek je plek!

Om hardnekkige patronen en gedrag te kunnen doorbreken is het belangrijk inzicht te krijgen in het familiesysteem. We worden allemaal geboren in zo'n systeem, ook al blijven we er niet altijd deel van. Niet alle kinderen is het gegund om woonachtig te blijven in hun gezinssysteem, denk bijvoorbeeld aan adoptie of uithuisplaatsing. Maar een familiesysteem kan ook onderhevig zijn aan verandering of beweging, zoals wanneer er een lid overlijdt of het gezin verlaat door bijvoorbeeld scheiding of een gevangenisstraf of langdurige opname. Wanneer er sprake is van trauma, problemen of levens veranderende gebeurtenissen dan kan een lid van een systeem misschien wel fysiek aanwezig blijven maar emotioneel afwezig voelen.

Deze disbalans zal opgevangen worden door de overige leden, je verlaat je plek!

De fontein is een mooie metafoor om het familiesysteem zichtbaar te maken.

Om het gedrag of de hulpvraag een kind te begrijpen is het belangrijk op zoek te gaan naar de plek van de ouder in zijn/haar eigen systeem van herkomst. De plek die jij had in het gezin met jouw ouders en eventuele broers en zussen, geeft inzicht in de plek die jullie kind inneemt. Vaak komen we hierin tot de conclusie dat jij 'iets moest doen' om de disbalans op te lossen, je stond niet op jouw plek dit werkt door in de generatie na jou, in jullie kind.

Wanneer je jouw eigen plek ontdekt en hier leert te staan, vind je rust. Je laat los wat van de ander is, bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid die je nog steeds voor jouw ouders draagt. Hiermee stel je grenzen, blijf je in verbinding en neem je verantwoordelijkheid voor jouw eigen leven. 

Ontdek jouw plek en help je kind daarmee zijn/haar eigen plek te kennen!

Boekentip: De fontein, vind je plek - Grip op je leven door inzicht in je familiesysteem (Els van Steijn)

Geen invloed kunnen hebben op wat er om je heen gebeurt kan zorgen voor onmacht- en machteloosheidsgevoelens. 
Je gaat piekeren en stress bouwt zich op. Dit heeft nadelig effect op hoe je over jezelf denkt, je slaapt slechter en je zit minder lekker in je vel.

Gelukkig bestaat er zoiets als de cirkel van invloed. Ontdekken dat er een verschil is tussen factoren waar je wél en geen invloed op hebt geeft een stukje houvast en kracht, je ervaart dat je weer regie krijgt over je eigen ervaringen en gedachten.

 Samen spelen, ook dit doen we binnen de praktijk!
In de vorm van spelletjes, met de handen in het zand of rollen met de bal, en oefenen met de hoelahoep.

Spelen is van groot belang voor de ontwikkeling van een kind, spelen heeft vele voordelen.
Spelen betekent vrij kunnen zijn, creatief kunnen zijn, los mogen laten, fantasie mogen hebben, veilig mogen zijn.
Door te spelen verwerken kinderen ervaringen, ontdekken ze hun grenzen en ontstaat er interactie. 
In een therapeutische setting samen spelen versterkt de vertrouwensband, het schept ruimte om kwetsbaar te mogen zijn en om dat te bespreekbaar te maken wat gevoelig ligt of waar de woorden nog niet voor te vinden zijn.

Samen spelen brengt het brein in beweging wanneer dit gestagneerd is door bijvoorbeeld een (traumatische) ervaring. Fysiek actief spelen helpt vastzittende emoties in beweging te brengen, zodat deze geuit kunnen worden.

Het observeren van ouders en kind in het spel geeft cruciale informatie weer over de onderlinge dynamiek maar ook de wederzijdse behoeftes. Samen spelen verbindt, lucht op en heelt. 

Maar dit geldt niet alleen voor de kinderen onder ons, wanneer ben jij voor het laatst opgegaan in spel?

HSP is tegenwoordig veel in het nieuws, hoe meer erover gesproken en geschreven wordt, des te meer fabels in de lucht.

Wat is HSP nou eigenlijk?
HSP staat voor hoog sensitief persoon, dit heeft te maken met de werking van het brein. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het HSP brein innerlijke en binnenkomende prikkels gedetailleerde verwerkt. Waardoor je dus eigenlijk intenser voelt, ziet, ruikt, hoort, voelt en beleeft.

Een gedachtestroom zonder einde en honderdduizend vragen in je hoofd. Ik denk dat we hier allemaal ooit mee te maken hebben. Het óverdenken van wat was, is en nog komen gaat. Je afvragen wat de ander van je vindt of twijfelen over genomen beslissingen.

Een vol hoofd! Het zorgt voor in- en doorslaapproblemen, heeft invloed op de concentratie en kan zorgen voor zeer uiteenlopend gedragsmatigheden, met name bij kinderen.

Laat ik er een aantal (met een knipoog) typeren:

• 'De ratelaar’: een golf aan vragen en informatie wordt op je afgevuurd, het hoofd en de gedachten lijken geen moment rust te hebben.
• 'De stuiterbal': zoveel gedachten in het hoofd die alle kanten uitschieten, het lichaam beweegt erin mee.
• 'Het pipse gezichtje': niet bij iedereen uit dit volle hoofd zich naar buiten toe, bij veel kinderen uit een vol hoofd zich in een fysieke klacht, zoals hoofdpijn of buikpijn.
• 'De laat-me-met-rust': Volle hoofden kunnen zo overweldigend zijn dat je niks anders wilt dan met rust gelaten worden, even de rust en stilte opzoeken, lekker teruggetrokken op de slaapkamer of verstopt achter het beeldscherm.

Volle hoofden hebben zelden te maken met een te drukke planning of te lange takenlijst, maar ontstaan door de gedachten die we hierover hebben.

Doe ik het wel goed? Lukt me dat wel? Wat nou als...? Wat vindt hij er echt van? Heb ik dat wel goed begrepen? Ik wil dat eigenlijk niet, maar kan ik dat wel zeggen? Wat heb ik gedaan dat mama boos werd? Volgens mij voelt papa zich niet helemaal blij, zou dat door mij komen?

Volle hoofden vragen om overzicht, helder krijgen welke gedachten voor volheid zorgen. Pas als er structuur is aangebracht in het volle hoofd kunnen hulpbronnen ingezet worden.

Tips:

Visueel maken van het volle hoofd. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat het brein informatie dieper verwerkt wanneer deze visueel wordt aangeboden. Tevens is het voor kinderen heel fijn om regie te ervaren over het volle hoofd.

• Pak een aantal gekleurde veters en maak er een bol van. Elke veter staat voor een gedachte die deelneemt aan het volle hoofd. Trek een veter uit de bol, schrijf de kleur van de veter op en noteer de gedachte. Zo krijg je een rij van gedachtes op papier en een bol met veters die ontrafeld is.
• Teken een hoofd en schrijf in het brein alle gedachten, geef met groen, oranje en gele stift aan welke gedachten prioriteit hebben en welke niet. Of welke gedachten fijn, neutraal en vervelend zijn.
• Pak een vel karton en teken hier puzzelstukken op die in elkaar passen. Knip ze uit en schrijf op elk puzzelstuk een gedachte. Hussel alle stukjes door elkaar en leg vervolgens de puzzelstukken 1 voor 1 op de juiste plek totdat de puzzel gevormd is.

Zodra er structuur is aangebracht in alle gedachten kun je samen met jullie kind bespreken welke gedachten het hardste roept, klopt deze gedachte? Waar komt hij vandaan? En wat heeft zou er nodig zijn om wat rust te krijgen in deze gedachte?

Welke soort ouder ben jij?

Wist je dat jouw opvoedstijl voor een groot deel beïnvloed wordt door je eigen opvoeding? De manier van opvoeden wordt onder andere ‘gekleurd’ door je eigen ervaringen, je persoonlijkheid en de omgeving.

Wat is de beste opvoeding? Laat ik vooropstellen dat we allemaal ons beste best doen met de ervaringen en kennis van dit moment. Er is geen goed of fout, wel is er altijd ruimte voor bewustwording en groei.

Factoren die van invloed zijn, vormend zijn:

• Jouw plaatje: de relatie met jouw partner of de andere ouder, en zijn/haar opvoedstijl. Jullie woonsituatie en jouw baan. Alles bepalend voor hoeveel tijd je bijvoorbeeld doorbrengt met je kind of de mate van stress en spanning die je ervaart.
• Een beetje jij: Jouw eigen temperament is bepalend voor de manier waarop je opvoedt. Ben jij van nature geduldig of juist een heethoofd?
• Jouw eigen ervaringen: hoe werd jij vroeger opgevoed? Je neemt automatisch de dingen die je fijn vond mee en vermijdt soms manieren van opvoeden die jezelf als niet prettig hebt ervaren. Óf je herhaalt dat wat eigenlijk disfunctioneel voor jou was omdat jij je dit nog niet bewust wordt.
• De omgeving: hoe voeden familieleden hun kinderen op? Of vriendin of anderen in jullie sociale omgeving. Ook deze context is van invloed op jouw opvoedstijl. Dit is namelijk je referentiekader.
  
  

Een kind is in balans wanneer er een gezonde mate van autonomie, zelfvertrouwen, grenzen en veerkracht aanwezig is. Met onze opvoeding kunnen we hier een belangrijk bijdrage aan leveren.

Omdat er geen ‘perfecte’ opvoedstijl is maar het eigenlijk om maatwerk gaat hier een aantal tips:

• Neem je eigen ervaringen onder de loep. Ook jouw ouders deden hun beste best, maar was dit het meest passend voor jou? En zo niet, wat had je dan wél nodig gehad?
  Merk je dat je deze behoefte projecteert op jullie kind waardoor je een patroon herhaalt?
  (Bijvoorbeeld de angstige ouder die het angstige kind wil beschermen tegen de boze wereld)
• Past jouw opvoedstijl daadwerkelijk bij jou, of doe je wat jou geleerd is of doe je wat van jouw omgeving verwacht wordt?
• Past jouw opvoedstijl bij jouw kind? Welke persoonlijkheid en karakter heeft hij/zij?
• Waar lopen jullie tegen aan in de opvoeding? In deze vraag vind je tevens het antwoord.

Een kind heeft behoefte aan grenzen, maar heeft ook de ruimte nodig om fouten te mogen maken.
Een kind heeft recht op een stukje inspraak, niet om de volledige regie over te nemen maar om te leren ook een stem te hebben.
Een kind leert gezonde grenzen te herkennen en aan te geven door deze te ontdekken en te krijgen. Een kind verdiend een eigen ervaring, een eigen ontdekkingsreis van vallen en opstaan met het vertrouwen dat papa en mama er altijd zullen zijn!

Dit is wat ik doe,
een beetje licht schijnen
Jou echt zien,
een moment alles laten verdwijnen

Jou even laten mogen zijn met alles wat is
Kijken naar wie jij bent, ook al vind jij dat er van alles mist

Vragen naar wat jij nu nodig hebt,
ook al weet jij het misschien niet
Luisteren naar wat je voelt, wat je denkt,
ruimte voor jouw angsten, onmacht of verdriet

een beetje licht schijnen,
dat is wat ik doe
Met de poppetjes, in gesprek of in stilte, jij en ik
soms hebben we een plan, soms weten we niet ‘hoe’

Altijd is er ruimte voor jou en alles wie jij bent
door de donkerte, samen, totdat jij je eigen licht herkend.